Nieuwsberichten

Myanmar, het land dat maar niet tot rust lijkt te komen

De zware aardbevingen einde maart (tot hiertoe ongeveer 2.000 slachtoffers), met epicentrum in het Zuidoost-Aziatische land Myanmar, bracht dit bijzonder gesloten land eventjes terug onder de wereldaandacht. Zo liet de Vlaamse krant Het Laatste Nieuws op 30/03/2025 weten dat de rebellengroep People’s Defense Force (PDF) aankondigde de strijd tegen de Birmaanse junta twee weken te staken om de hulpoperaties te vergemakkelijken. De rebellengroep zegt te zullen samenwerken met de Verenigde Naties en ngo’s om in de gebieden die het onder controle heeft voor “veiligheid, transport en de oprichting van tijdelijke hulp- en medische kampen” te zorgen.

Meer over de decennialang aanslepende (etnische) conflicten in Myanmar krijgt u niet te lezen in onze mainstreammedia. Wat is die PDF? Dat een vorige ramp in het voormalige Birma (een cycloon) ongeveer 100.000 slachtoffers maakte, krijgt u evenmin te horen. Myanmar telt 56 miljoen inwoners, waarvan 4 procent christenen en 4 procent islamieten. 89 procent is boeddhistisch. Myanmar werd in de afgelopen decennia vaak geregeerd door junta’s, nadat militairen met een coup de macht van het civiele bestuur overnamen. Decennialang ook vechten allerlei etnische groepen, volkeren (Karen, Arakan, Kachin) een guerrillastrijd uit tegen het centrale bestuur. In die strijd spelen drugs een belangrijke rol. Het Franse tijdschrift voor geopolitiek, Conflits, publiceerde recent een interview met Adam Benna, die mediaraadgever is in Chiang Mai in Thailand. Hij kent de situatie in Myanmar vrij goed en wijst op de geopolitieke elementen in het dossier ‘Myanmar-Birma’.

Het regime lijkt in vrije val

Einde oktober 2023 startten verschillende rebellengroepen, voor de gelegenheid samengebracht onder de naam van Three Brotherhood Alliance, een grootse militaire campagne tegen de militaire junta, Operation 1027. De rebellenalliantie bestond uit het Arakan Army, de Myanmar National Democratic Alliance MNDAA, en het Ta’ang National Liberation Army. Het Kachinbevrijdingsleger, de militie van een ander strijdlustig volk op het grondgebied van Myanmar maakt geen deel uit van de coalitie. Het reguliere leger van de junta werd in snelheid gepakt en moest veel terrein prijsgeven.

Maar naast deze militaire actie is er ook nog de oppositie van de voormalige staatsvrouw Aung San Suu Kyi, de National Unity Government, met haar militie, People’s Defense Force (PDF). Dit leger mengde zich eveneens in de gevechten, aan de kant van de Three Brotherhood Alliance. Allen streven ze naar de omverwerping van de militaire junta, maar de eenheid in doelstelling houdt daar op. Arakan, Kachin, en andere groepen streven naar onafhankelijkheid. Het blijft moeilijk, zo niet onmogelijk, om alle rebellengroepen op één lijn te krijgen.

Onder druk van China werd intussen onderhandeld over een tijdelijk staakt-het-vuren. Het regime probeert zich aan de macht vast te klampen, maar het is voor vele commentatoren duidelijk dat de junta aan de verliezende hand is. Veel hangt af wie uiteindelijk de touwtjes in handen zal krijgen, eens alle troepen hun kazernes terug opzoeken. Velen zien een terugkeer van de NUG van Aung San Suu Kyi als enig realistisch alternatief. Maar zullen de andere etnische groepen, die veel te lijden hebben onder het chauvinisme van de Bamar (de meerderheidsgroep in Myanmar, 68% van de bevolking), geneigd zijn mee te gaan in dit verhaal? Hoe wordt de leegte gevuld, eens de militaire junta het veld ruimt? Voor de volledigheid: de junta rekruteert voor het leger van Myanmar (bijna) uitsluitend uit de Bamar-bevolking.

Aung San Suu Kyi (ook Bamar) is nu 79 jaar en beschikt over veel krediet bij de verschillende bevolkingsgroepen. Ze wordt nog steeds gevangengehouden door het militaire regime. De NUG zegt dat ze achter een democratie van het federale model staat, wat betekent dat de verschillende etnische groepen wellicht over een belangrijke mate van autonomie zouden kunnen beschikken, eens de machtswisseling is voltrokken.*

Sleutelkwestie: de drugshandel

Sinds decennia is Myanmar een belangrijke producent van opium, na Afghanistan lange tijd zelfs de belangrijkste. Het agentschap van de VN tegen drugs en misdaden stelde een forse verhoging van de productie in Myanmar vast. Veel rebellengroepen hangen financieel af van de drugshandel, vooral in de noordelijke regio Shan, het epicentrum van de Gouden Driehoek (waar Myanmar, Laos en Thailand aan elkaar grenzen). Bijna alle milities in die regio worden verdacht dat ze hun activiteiten met drugshandel financieren, bij het zogenaamde ‘leger van de Staat Wa’ gaat men zelfs uit van een totale vermenging van drugshandel en militaire acties (en een vermenging van criminele activiteiten en guerrilla-acties).

Dit zogenaamde ‘leger van de Staat Wa’ heeft verschillende tienduizenden goed getrainde soldaten tot haar beschikking, en wordt sterk gestuurd vanuit China, dat volgens insiders de macht zou hebben om de rebellengroep te verbieden haar drugsproductie en -handel verder uit te bouwen. Tot hiertoe heeft China het leger van de staat Wa geen strobreed in de weg gelegd.

Het is duidelijk dat de drugshandel in Myanmar deel uitmaakt van de oorlogseconomie van het land. De vraag stelt zich natuurlijk wat een nieuwe NUG-regering in deze problematiek zal doen. Veelzeggend is wellicht dat een vorige regering onder Aung San Suu Kyi, aan de macht tussen 2016 en 2021, geen enkel drugsnetwerk heeft opgedoekt. Er waren enkele pogingen, maar meer niet. Het maakt sommige milities-annex-drugsbendes allicht niet veel uit wie de plak zwaait in de hoofdstad Naypyidaw, zolang die zich maar niet komt mengen in het gebied van de bendes…

Er zullen economische alternatieven moeten komen, en ook de geopolitiek komt om het hoekje kijken, zegt Adam Benna in het Franse tijdschrift. Thailand, China, Bangladesh en India zullen moeten worden overtuigd om de smokkelroutes te sluiten en strikt op te treden tegen overtredingen. Opnieuw valt de cruciale rol van China in dit conflict op: insiders gaan uit van een sterke Chinese invloed op milities als MNDAA, TNLA en UWSA (het leger van de Staat Wa). Als de militaire Birmaanse junta niet ingaat op de (vooral economische en strategische) wensen van China, zou de regimewissel wel eens sneller kunnen gebeuren dan algemeen verwacht. China wenst vooral stabiliteit in de regio, en speelt momenteel dubbel spel: onderhandelen met de junta, en tezelfdertijd bepaalde rebellengroepen steunen in hun militaire actie.

Realistisch lijkt alvast het scenario waarbij NUG erin slaagt de junta te verdrijven, en bepaalde gebieden van Myanmar (Chin, Karenni en het centrale Bamar-gebied) onder haar controle krijgt. Andere gebieden, vooral in het noorden, zouden hier niet onder vallen en semi-onafhankelijk worden of blijven, tot onderhandelingen hierin (misschien) verandering brengen. Maar daarmee is de drugshandel nog niet verdwenen uit dit stukje Azië.

De toestand is ernstig maar niet hopeloos, volgens Adam Benna.